Je ontmoet iemand die je niet kent. En weet je wat je geest als eerste doet? Inderdaad, een oordeel vormen. Iets in de trant van ‘hij is oké’ of ‘hij is niet niet-oké’, of ‘leuk of niet leuk’, ‘aardig of niet aardig’ en alle variaties daartussen. Al zonder dat je die persoon hebt gesproken of hebt leren kennen. Ik hoor veel mensen zeggen dat ze geen vooroordelen hebben en vrij zijn van oordeel. Yeah, right! Ik vind het héél knap als je dat kan… Laat ik het bij mezelf houden, maar ik krijg dat niet altijd voor elkaar. Ondanks dat ik er zéér bewust mee bezig ben. Het zou al heel mooi zijn als je bewustbent van jezelf wanneer je een vooroordeel of oordeel hebt over iemand, iets of een situatie. Dat maakt het namelijk mogelijk om op dat moment je oordeel of vooroordeel aan te passen als blijkt dat het toch anders is. En dat bewust worden is nogal belangrijk.
Heb je wel eens stilgestaan bij wat de impact is van het hebben van een oordeel of vooroordeel? Die kan namelijk echt gigantisch impactvol zijn, omdat je oordeel of vooroordeel jouw waarneming kleurt. Hierdoor wordt jouw gedrag in een bepaalde richting gestuurd. De vraag is natuurlijk of dat in de richting gaat die jij zou willen of functioneel is. Ik zal je meenemen hoe je hier naar kunt kijken.
Voorbeeld: een vriend van me had ooit een keer in een Italiaans restaurant gegeten waar de carpaccio wat dik gesneden was en hem niet zo smaakte. Hij had dus een negatieve ervaring. Voordat hij het in de gaten had, generaliseerde hij die ene negatieve ervaring in dat ene specifieke Italiaanse restaurant over alle Italiaanse restaurants over de hele wereld, door nergens meer carpaccio te bestellen. Dus zonder te proeven of deze carpaccio wel smakelijk was. Hij zei het niet met zoveel woorden, maar koos sindsdien wel steeds voor een pommodorisoepje of een vitello tonato als voorgerecht. Het is een eenvoudig en onschuldig voorbeeld, maar het illustreert wel in het klein hoe de impact kan zijn en hoe makkelijk een oordeel of vooroordeel in je gedachten zit. Eén ervaring is genoeg.
Nu even een iets serieuzer voorbeeld. Stel je collega zegt in een bijzinnetje “Jouw manager is onbetrouwbaar. Laatst heeft hij een keer iets toegezegd, maar niet nagekomen.”. Aldus die collega. Je verifieert niet of het klopt. In de eerstvolgende meeting waarin jij aanwezig bent en je manager zal je merken dat je op je hoede bent op alles wat te maken heeft met ‘toezeggen’, ‘nakomen van toezeggingen’ en ‘betrouwbaar zijn’. Dit gebeurt zónder dat je daar bewust voor kiest. Die ene opmerking van die collega kleurt jouw waarneming van het gedrag van je manager onbewust negatief! Als jij je daar dus niet bewust van bent, dan kan je alles wat je manager doet, niet meer zonder die negatieve kleuring zien, horen en ervaren. En dat terwijl jij nota bene niet eens weet of het wel klopte! Heb je daar wel eens bij stil gestaan? De impact van een oordeel of vooroordeel is echt g i g a n t i s c h. Het kan een verschil van dag en nacht zijn.
Het punt is dat onze geest steeds opzoek is naar bevestiging van z’n eigen denkbeelden. Dat geeft ons namelijk in de diepte duidelijkheid en daarmee zekerheid. Daar zijn wij gek op, dat gevoel van zekerheid en duidelijkheid. Interessant is te weten dat het overgrote deel (99,9%) van dat bevestiging zoeken volledig onbewust gebeurt! Zo bevestigen wij automatisch uitspraken tot denkbeelden, denkbeelden tot overtuigingen en overtuigingen tot waarheid. Jouw waarheid, welteverstaan. En wat blijkt ook? Wij mensen geven niet snel onze eigen waarheid op. Sterker nog, we zoeken in veel gevallen medestanders voor onze waarheid. Wij overtuigen graag anderen van ons gelijk. Op allerlei manieren. Dat versterkt ons gevoel van eigenwaarde.
Het is hierdoor dan ook vaak een bron van onenigheid. Wij worden niet graag geconfronteerd met mensen die overtuigen. Dat schudt aan je eigen wereldbeeld. Aan hoe je de wereld aan jezelf hebt weergegeven. Dus nogmaals, heb jij geen vooroordelen, of misschien toch wel..?
Het hebben van een vooroordeel, het woord zegt het al ‘een oordeel hebben voordat je hebt waargenomen’, vertroebelt en verkleurt dus je zuivere waarneming. Hierdoor creëer je bijna altijd een situatie die geen recht doet aan hoe de situatie werkelijk is. Dat uit zich in miscommunicatie, weerstand en onbegrip. Allemaal zaken waar iedereen een broertje dood aan heeft. Wil je dus heldere communicatie, medestand en begrip, zorg dan dat je afrekent met jouw vooroordelen! Dat begint altijd bij bewust worden van je eigen vooroordelen. Hoe? Word je eigen gedachten over een situatie waar je nieuw in komt meteen bewust door jezelf de vraag te stellen: waar baseer ik dit oordeel op, terwijl ik zelf niet in de situatie aanwezig was? Wie heeft dat tegen mij gezegd? Waar komt die gedachte vandaan? En vooral, is het wel waar wat ik nu denk?
Wil je weten of jij schoon bent van vooroordelen? Gun jezelf een week bovenstaande bewustwording bij wijze van experiment! Of denk je nu al, dat is niks voor mij..? 😉
Als je jouw ervaringen wilt delen, laat het me weten. Dat kan een grote inspiratie zijn voor anderen.
Grote groet,
Marc-Jan
